Brandveiligheid elektrische installaties

Nog dit jaar krijgt de inspectienorm NEN 3140 een zusje, de NTA 8220, die de focus legt op brandveiligheid van elektrotechnische installaties.De inspectienorm is er  gekomen door een samenwerking van Uneto-VNI, I-keur  en het Verbond van Verzekeraars. Zij zien de schade door branden, veroorzaakt door de elektrotechnische installatie, enorm toenemen.

Brand = kostenpost

Het is een gigantische kostenpost voor verzekeraars. De brandschade in gebouwen is de afgelopen 10 jaar enorm gestegen. In 2006 waren er verwoestende branden in 72 grote gebouwen waarbij de schade boven de 1 miljoen euro uitsteeg. In 2016 waren dat er 150. Schadepost vorig jaar bij alleen deze 150 gebouwen: 450 miljoen euro.

Brand door e-installatie

Veelal is de brand te wijten aan de elektrotechnische installatie. Kortsluiting in de media; overbelasting volgens de NEN 1010 en verzekeraars. De elektrische installatie in gebouwen is in zo’n 25 tot 30% van alle branden tot hoofdoorzaak te herleiden. Naar schatting wordt de helft van alle branden veroorzaakt door de technische installatie, maar vaak is de oorzaak niet te terug te vinden in de rokende puinhopen. Tel daarbij dat gebouwen een steeds complexere installatie krijgen en het plaatje ziet er –zonder ingrijpen- niet gunstig uit.

Verbond van Verzekeraars

De gezamenlijke verzekeraars, verenigd in het Verbond van Verzekeraars, willen nu de grootste brandoorzaak –de elektrotechnische installatie- aanpakken. Natuurlijk biedt de NEN 1010 goede handvaten om een veilige installatie aan te leggen. Zeker de nieuwe versie 2015 gaat ook in op power quality, één van de oorzaken van een overbelaste kabel met alle gevolgen van dien. Maar de inspectienorm NEN 3140 voor bestaande installaties in vol bedrijf schiet te kort op het gebied van brandveiligheid, menen de verzekeraars.

Grote gevolgen

Dat komt omdat de NEN 3140 is vooral gericht op het voorkomen van letselschade door aanraakgevaar en niet op het voorkomen van branden. Daarom heeft  het Verbond van Verzekeraars  samen met Uneto-VNI en  I-keur  nieuwe inspectiemethode ontwikkeld: de NTA 8220, zo vertelde risicodeskundige Marcel van der Hoorn namens het Verbond van Verzekeraars op een bijeenkomst van Uneto-VNI. Sterker nog, die inspectienorm is al bijna klaar. Reden om installateurs bij te praten.

Proefdraaien met inspecties

De tweehonderd aanwezige installateurs zaten op het puntje van de stoel. Niet onbegrijpelijk, want mocht de NTA 8220 tot wasdom komen, dan zijn de gevolgen voor installateurs groot. “We hopen er schade mee te voorkomen.”In de agrosector (intensieve veehouderij) is al proefgedraaid met inspecties waarbij de nadruk ligt op brandveiligheid. Die sector is de afgelopen jaren vaak in het nieuws door stalbranden waar soms duizenden dieren omkomen. De inspecties die daar zijn uitgevoerd, werpen zijn vruchten af, vertelde Van der Hoorn. “We zien dat de schade afneemt.”

Overbelaste stekkerdoos

Even wat feiten op een rijtje over de NTA 8220. Deze Nederlands Technische Afspraak wordt geen vervanger van de NEN 3140. Die is vooral gericht op persoonsbeveiliging. Maar een oververhitte stekkerdoos in een werkruimte ziet deze norm over het hoofd. Terwijl dat juist een serieuze brandbron kan zijn, verduidelijkte Van der Hoorn. “Zo’n stekkerdoos bevat PVC. Bij een los contact kan er een vlamboog ontstaan waardoor brand ontstaat in de stekkerdoos. Die slaat over naar de gordijnen en vervolgens verlies van een gebouw.”

Focus op risicogebieden

De NTA 8220 focust vooral op risicogebieden, de zogenaamde risico verhogende ruimtes. Een technische ruimte waar veel energiestromen bij elkaar komen is bijvoorbeeld een groot aandachtsveld in de norm. “Bijvoorbeeld een laagspanningsruimte of stookruimte”,  verduidelijkte de verzekeringsman. Een wandcontactdoos in een betonnen bunker juist niet. “Ook op schakel- en verdeelinrichtingen ligt de focus.”Andere aandachtsgebieden: bedrijfskeukens en bijvoorbeeld een timmerwerkplaats. Van der Hoorn: “Een productieomgeving met veel vervuiling of vocht waar gebruikt wordt gemaakt van elektrisch materiaal.”Maar ook ruimtes waar meer dan 8 uur per dag bijtende dampen en gassen aanwezig zijn zoals ammoniakdampen in varkensstallen.

Grote machines inspecteren

De noodzaak van de NTA om ook grote machines te inspecteren is opvallend. Volgens NEN 3140 van 2015 worden grote machines niet meer als arbeidsmiddelen gezien. Daarvoor wordt verwezen naar de NEN-EN-IEC 60204. Een veilige machine is de verantwoordelijkheid van de fabrikant die onderhoudscontracten aanbiedt en de eigenaar. Het Verbond  van Verzekeraars vindt dit niet afdoende. Het inspecteren van machines door installateurs zal geen gemakkelijk opgave worden.

Machines inwendig inspecteren

Fabrikanten verbieden soms nadrukkelijk inspecties in hun apparaten, zo maakte een installateur in de zaal duidelijk. “Machinebouwfabrikanten zien  ons aankomen.”Toch vindt verzekeringsman Van der Hoorn dat het inwendig inspecteren van machines noodzakelijk is. “Wij vinden toch dat dit noodzakelijk is, vooral in machines die temperatuurgevoelig zijn doordat er een verwarmingselement of veel draaiende componenten aanwezig zijn.”Als voorbeeld noemde hij een spuitgietmachine. Daarentegen heeft  een kolomboormachine  een lage risicofactor en die hoeft niet of minder vaak geïnspecteerd te worden.

In de polis

Voor de NTA zal de komende tijd een certificeringssysteem en opleidingstraject worden opgetuigd. Dat is ook wel nodig, want het beoordelen van risico’s vereist nogal wat specifieke kennis van installateurs en inspecteurs. Kennis van elektrische ontstekingsmechanismes, en het herkennen van potentiële ontstekingsbronnen, maar ook het kunnen inschatten van het brandgedrag van materialen is nodig.

Brandrisico beoordelen

Meest lastige detail wellicht: het kunnen beoordelen van het uiteindelijke brandrisico, oftewel “wat kan er hier gebeuren?”, blijkt uit de samenvatting van riskmanager Jordy Otten van Delta Lloyd uit 2016. De verzekeraar noemt de horeca-polis een vijfjaarlijkse inspectie volgens de NEN 3140 en NTA 8220. De NTA 8220 wordt daarom geen papieren norm, waarschuwde Van der Hoorn tijdens het congres van Uneto-VNI. “De komende periode gaat ook Achmea in haar risico beoordelingen extra aandacht besteden aan de elektrische installatie en de inzet van elektriciteitskeuringen. Deze keuring worden in de loop van 2017 omgezet van NEN 3140 naar NTA 8220 (Scios Scoop 10).”In eerste instantie gaat het om hoogrisico-bedrijven zoals horeca, detailhandel (winkels) en industrie. Het is de bedoeling om de NTA om te zetten naar een NEN-norm.

^{(Eerste publicatie door Richard Mooi op 27 okt 2017)}