Geen terugvordering voorschot

UWV heeft besloten om de voorschotten, voor de groep bij wie het voorschot niet (geheel) verrekend kan worden met een WW- of WIA-uitkering tijdelijk, van 1 januari 2020 tot 31 december 2022, kwijt te schelden. Dat doen zij door middel van buitenwettelijk begunstigend beleid. Minister Koolmees: “Door tijdelijk de schulden aan UWV die zijn ontstaan door de lange voorschottoekenning kwijt te schelden ofwel te compenseren hopen UWV en ik de financiële problemen waar verzekerden in terecht kunnen komen te beperken.”

Voor het kwijtschelden van de terugvorderingen maakt UWV een afwegingskader, vervat in een beleidsregel. Hierbij geldt dat afgezien wordt van kwijtschelding als de betrokkene zelf debet is aan de totstandkoming van de terugvordering. Iemand heeft dan bijvoorbeeld niet meegewerkt aan de claimbeoordeling of iemand is verwijtbaar werkloos.

De voorschotten die worden kwijtgescholden zien op de periode 1 januari 2020 tot en met 31 december 2022. UWV zal aan mensen die op en na 1 januari 2020 een voorschot ontvingen op een WIA-uitkering, welk voorschot geheel of gedeeltelijk is teruggevorderd, de hierdoor ontstane schuld kwijtschelden. Aan mensen die het verschuldigde bedrag al volledig of gedeeltelijk hebben afgelost, zal dit bedrag worden terugbetaald. Koolmees: “Mijn ministerie en UWV zijn met de Belastingdienst in gesprek over de fiscale behandeling van de mensen die het betreft.”

Er is om twee redenen gekozen voor de datum van 1 januari 2020. Sinds eind 2019 is een oplopende trend in het aantal en duur van de verstrekte WIA-voorschotten als gevolg van de mismatch tussen vraag en aanbod in de beoordelingscapaciteit. Het effect hiervan is versterkt door de sluiting van de UWV-kantoren per 16 maart 2020, vanwege de coronamaatregelen. Hierdoor konden er helemaal geen fysieke spreekuren meer plaatsvinden. Voor mensen die vóór 1 januari 2020 een voorschot hebben ontvangen op een WIA-uitkering kan UWV, waar dit schrijnende gevallen betreft, individueel maatwerk toepassen. UWV zal in voorkomende gevallen bezien in hoeverre dat mogelijk is.

De kwijtscheldingsmaatregel zal tijdelijk worden toegepast tot en met 31 december 2022. De verwachting is dat per die datum zodanige maatregelen zullen zijn genomen dat het aantal en de duur van voorschotten weer een normale omvang heeft.

Toekomst

Voor de toekomst wordt een aantal maatregelen genomen om de ongewenste situatie van schulden die ontstaan door de oplopende doorlooptijden van WIA-claimbeoordelingen te voorkomen. Allereerst zal UWV het beleid rondom de verstrekking van voorschotten aanpassen. Hierbij zal meer aandacht zijn voor de hoogte van het voorschot en de duur van het voorschot, waardoor minder (hoge) schulden onbewust kunnen worden opgebouwd. Ook wordt bij het inplannen van sociaal medische beoordelingen rekening gehouden met de mogelijkheid van een voorliggende voorziening. Als ingeschat wordt dat de iemand waarschijnlijk geen WW-rechten heeft, kan gestreefd worden de duur van het voorschot zo kort mogelijk te houden door binnen de mogelijkheden afhandeling van de beoordeling voorspoedig af te ronden.

Ten tweede zullen UWV, NVVG en SZW de gesprekken voortzetten over de aanpak van de mismatch tussen vraag en aanbod in sociaal medisch beoordelen.

De minister: “De mismatch ten behoeve van sociaal-medische beoordelingen speelt helaas al langere tijd. De afgelopen jaren is gezocht naar een andere manier van werken. Dat heeft ertoe geleid dat UWV twee nieuwe werkwijzen gaat hanteren: een regiemodel voor sociaal-medische dienstverlening en een effectievere inzet van de verzekeringsarts in de Ziektewet. Deze nieuwe werkwijzen spelen op de kortere termijn echter onvoldoende capaciteit vrij om de achterstanden in de WIA-claimbeoordelingen op te lossen.

“Ook op de lange termijn verwacht ik niet dat deze maatregelen voldoende zijn om de groeiende vraag naar sociaal-medisch beoordelingen op te vangen. Daarom concludeer ik dat er meer nodig is. Dat beeld wordt versterkt door de beoogde komst van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen die de mismatch verder zal doen toenemen. Met UWV, NVVG en Gupta heb ik me daarom gebogen over wijzigingen in werkwijzen en wet- en regelgeving die de eerder genomen maatregelen door UWV kunnen aanvullen. We hebben gezocht naar aanpassingen die bijdragen aan de houdbaarheid van het socialezekerheidsstelsel, aan de ruimte voor professionals en aan de kwaliteit van de sociaal-medische beoordeling en begeleiding. Zie voor een weergave van die zoektocht in de bijlage van de Kamerbrief van 9 april 2021. Besluitvorming hierover is aan een nieuw kabinet, maar wel noodzakelijk voor het wegnemen van de mismatch.”

(bron VVP)