Ouderwets detectivewerk

Hoe stel je vast of een kunstwerk echt van de hand van een groot kunstenaar is? Natuurlijk moeten de materialen kloppen en moet ook de ‘hand’ van de meester te herkennen zijn. Maar hoe bewijs je onomstotelijk dat het werk authentiek is? Met ‘ouderwets’ detectivewerk, zo blijkt uit het verhaal van senior onderzoeker Teio Meedendorp van het Van Gogh Museum.

Afgelopen maand berichtten de media uitgebreid over de ‘vondst’ van een tot nu toe onbekende tekening van Vincent van Gogh. Het werk, dat in bezit is van de Van Vlissingen Art Foundation, heet De heuvel van Montmartre met steengroeve en is gemaakt in maart 1886. “Het is altijd bijzonder als er zoiets uit het niets tevoorschijn komt”, vertelt Teio Meedendorp. “Zelfs op basis van de matige foto die wij in eerste instantie onder ogen kregen, dacht ik: ‘Het is een echte. Maar waar komt ’ie vandaan?’ Er bestaan namelijk zoveel publicaties over Van Gogh, inclusief overzichten van zijn complete werk. Maar deze tekening wordt nergens vermeld en is ook niet op tentoonstellingen terug te vinden.”

Galerie Bonger?

Navraag bij de vorige eigenaren leerde dat het werk al decennialang in de familie was. “Oma zou de tekening van Montmartre ergens in de jaren ’10 hebben gekocht bij galerie Bonger”, vervolgt Teio. “Het probleem is dat galerie Bonger nooit heeft bestaan. Toch bracht deze informatie ons op het goede spoor: de meisjesnaam van Johanna, de echtgenote van broer Theo van Gogh, was namelijk Bonger.”

“We weten dat Johanna werken uit de grote collectie Van Goghs die zij in beheer had, heeft verkocht om het werk van haar zwager meer bekendheid te geven. Vaak gebeurde dat met de bemiddeling van Johannes Hendricus de Bois, een kunsthandelaar met wie zij een goede band onderhield. De Bois had gewerkt voor Kunsthandel C.M. van Gogh – oom van Vincent en Theo – en was later voor zichzelf begonnen. Mede vanwege de vertrouwensrelatie met Johanna ging een flink aantal werken van  Van Gogh in consignatie met hem mee, eerst naar zijn galerie in Den Haag en later naar Haarlem. De grote vraag was: zat deze tekening daar ook bij?”

Nummer 123

“Gelukkig is het werk van Vincent van Gogh goed gedocumenteerd in ons archief. Zo hebben we lijsten met titels en nummers, die soms ook op de achterzijde van werken zijn geschreven. Van de schilderijen is veel bewaard, van de tekeningen hebben we bijna alleen maar nummers. In de archieven vonden we een lijst met negen tekeningen die op zicht zijn gegaan naar een Britse verzamelaar. Bij één van die tekeningen, nummer 123, stond vermeld: ‘Montmartre, begin Frans tijd’. Zou dat de tekening kunnen zijn?”

Er was maar één manier om dat definitief vast te stellen. “Dus hebben we de eigenaren gevraagd of we de tekening mochten loshalen. We kregen toestemming en ja hoor, op de achterzijde stond het nummer 123, door Johanna erop geschreven! Daarmee was het verhaal helemaal rond  dat het om een echte Van Gogh gaat. Bijkomend voordeel van het onderzoek is dat we meteen ook een tekening uit onze eigen collectie opnieuw en nu definitief aan Vincent konden toeschrijven: dat werk, eveneens een gezicht op Montmartre is in materiaalgebruik en stijl identiek aan de nieuw ontdekte tekening.”

Fine Art verzekering van Hiscox

Fine Art is de kunstverzekering voor privéverzamelingen, bedrijfscollecties of museumcollecties. Het is een verzekering die elke vorm van kunst omvat. Van poppenhuisverzameling tot werken van Rauch. Schilderijen en beeldhouwwerken, maar ook installaties, tapijten en kostbaar aardewerk Hiscox biedt u hiermee een alomvattende kunstverzekering voor één exemplaar of een gehele collectie. De dekking beslaat vrijwel alle risico’s. Dus thuis, maar ook op een tentoonstelling of tijdens transport.

^{(bron: Hiscox)}