Problemen bij erfenis

Erfgenamen kunnen, naast het verlies van een dierbare, ook financieel soms voor een nare verrassing komen te staan. Een nalatenschap waarop zij recht hebben, kan negatief uitpakken, omdat de overledene meer schulden heeft dan bezittingen. In sommige gevallen heeft de erfgenaam de nalatenschap al (onbewust) geaccepteerd. Hierdoor wordt deze erfgenaam verantwoordelijk voor de schulden uit die nalatenschap. De overheid treft maatregelen om erfgenamen in dergelijke situaties te beschermen. Een wetswijziging hiertoe is ingegaan op 1 september 2016.

Wat kan een erfgenaam doen?

Wanneer iemand erfgenaam is van een overledene, heeft hij drie keuzes:

1. De erfenis verwerpen

Wanneer een erfgenaam weet dat het saldo van de erfenis negatief is (de schulden zijn hoger dan de baten), kan hij de erfenis verwerpen. Verwerpen van de nalatenschap is overigens ook op andere gronden mogelijk, zoals principiële. Door verwerping heeft de erfgenaam geen recht op de nalatenschap. Hij is dan niet aansprakelijk voor de schulden, maar kan ook niet over goederen of zaken beschikken uit die nalatenschap! Voor het verwerpen van de nalatenschap moet de erfgenaam bij de rechtbank in de regio waar de overledene woonde een verklaring afleggen. De rechtbank geeft dan een zogenoemde ‘akte van nalatenschap' af waaruit de verwerping blijkt.

2. De erfenis beneficiair aanvaarden

Een erfgenaam die onzeker is over het saldo van de nalatenschap, kan deze nalatenschap beneficiair aanvaarden. Ook daarvoor moet de erfgenaam naar de rechtbank, waar hij een verklaring moet afleggen. Uit die verklaring moet blijken dat de nalatenschap alleen wordt geaccepteerd als het saldo van die nalatenschap positief is. Meestal verzorgt een notaris deze verklaring namens de erfgena(a)m(en). Totdat zeker is dat er een positief saldo is, mag de erfgenaam nog niet beschikken over de goederen uit de nalatenschap.

3. De erfenis zuiver aanvaarden

Voor zuiver aanvaarden van een nalatenschap is juist geen actie richting rechtbank nodig. Wanneer een erfgenaam bepaalde handelingen verricht, dan heeft hij daarmee automatisch de nalatenschap aanvaard. Een voorbeeld kan al zijn dat de erfgenaam betaling verricht met de betaalkaart van de overledene. In de bijlage “Factsheet zuivere aanvaarding” kunt u terugvinden bij welke handelingen de erfgenaam zuiver heeft aanvaard.

Het probleem zit bij de zuivere aanvaarding: sommige erfgenamen aanvaarden onbewust de nalatenschap. Zuivere aanvaarding is niet meer terug te draaien. Als achteraf blijkt dat erfgenaam meer schulden dan bezittingen heeft, kan de erfgenaam hierdoor in grote financiële problemen komen.

Wetswijziging per 1 september 2016

In bepaalde gevallen wordt een erfgenaam nu beter beschermd. De wet wordt hiertoe op twee punten gewijzigd:

Minder snel automatisch zuiver aanvaard: Een erfgenaam aanvaardt nu nog de nalatenschap, als hij bijvoorbeeld de woning van de overledene ontruimt. Bijvoorbeeld op verzoek van de verhuurder van die woning. Vanaf 1 september2016 is voor zuivere aanvaarding meer nodig. Er moet dan sprake zijn van een erfgenaam die “goederen van de nalatenschap verkoopt of op andere wijze onttrekt aan eventuele schuldeisers”.

Bescherming na zuivere aanvaarding: Als er sprake is van aanvaarding, is de erfgenaam mede verantwoordelijk voor alle schulden die de overleden erflater bleek te hebben. Vanaf 1 september 2016  is hierop een uitzondering: als er onverwachte schulden zijn (niet te voorzien door de erfgenaam), kan de erfgenaam zijn privévermogen beschermen. Hij moet daartoe een verzoek indienen bij de kantonrechter.

Voorbeeld

Na het overlijden van een erflater blijkt dat hij tijdens zijn leven een onrechtmatige daad heeft begaan waaruit schulden zijn ontstaan. Deze schuld wordt dan niet overgedragen op de erfgenaam die de nalatenschap al had aanvaard.